نوروفیدبک چیست؟ چه بیماری‌هایی با نوروفیدبک درمان می‌شود؟

نوروفیدبک یک روش درمانی مبتنی بر پاداش و بدون نیاز به دارو است که نحوه شناسایی الگوهای امواج مغزی منفی و جایگزین کردن آن با الگوهای فعالیت مغزی مفید و متعادل را به مغز آموزش می‌دهد.الگوهای فعالیت مغزی ناهماهنگ باعث بروز عارضه‌های ذهنی مانند اضطراب می‌شوند و یا در ایجاد رفتارهای منفی مؤثر می‌باشند.

زمانی که مغز نحوه تغییر این الگوها را می‌آموزد، از چرخه‌ای که باعث ایجاد احساسات منفی و واکنش‌های ناسالم می‌شود خارج می‌گردد. پزشکان از نوروفیدبک ‌درمانی به منظور کمک به بیماران در تمامی سنین جهت غلبه بر الگوی امواج مغزی مخرب که باعث بروز افکار، احساسات و رفتارهای ناسالم می‌شوند، استفاده می‌کنند.

نوروفیدبک چیست؟

این عامل در نهایت ابزار لازم جهت برقراری مجدد تعادل عصبی و غلبه بر افکار منفی را در اختیار شخص قرار داده و به شخص در به دست گرفتن کنترل ذهن خود کم می‌کند.

الگوهای امواج مغزی باعث شکل‌گیری افکار، احساسات و رفتار فرد می‌شوند. زمانی که سلول‌های مغزی اطلاعات را به یکدیگر انتقال می‌دهند، تکانه‌های الکتریکی به نام امواج مغزی ایجاد می‌شوند.

در صورتی که الگوی امواج مغزی متعادل باشند، شخص احساس آرامش بیشتری کرده و دارای کنترل بیشتری بر احساس و رفتار خود می‌باشد. در غیر این صورت امکان دارد انواع مشکلات احساسی، رفتاری و عملکردی ایجاد شوند.

نوروفیدبک چگونه انجام می‌شود؟

این درمان ، یک روش درمانی غیر تهاجمی است که کنترل انعطاف‌پذیری عصبی را به دست گرفته و در جهت ایجاد الگوی فعالیت مغزی متعادل به شخص کمک می‌کند. این الگوهای مغزی شامل الگوی امواج مغزی با فرکانس پایین و الگوی امواج با فرکانس متوسط به بالا می‌باشد.

در طول جلسه نوروفیدبک، بیمار بر روی صندلی می‌نشیند و الکترود سنسور (حسگر) بر روی سر نصب می‌شود. این سنسورها تنها سیگنال‌های الکتریکی تولید شده توسط مغز را خوانده و آن‌ها را به رایانه ارسال می‌کنند و هیچ‌گونه سیگنالی را به مغز ارسال نمی‌کنند.

بسته به برنامه درمانی، امکان دارد از شخص خواسته شود که به صفحه رایانه نگاه کند، به موسیقی گوش فرا دهد و یا از بازی رایانه‌ای استفاده کند. در زمان انجام این فعالیت‌ها، پزشک امواج مغزی را ارزیابی کرده و از نرم‌افزار مخصوص نقشه‌برداری مغز انسان استفاده می‌کند.

در زمان استفاده از نوروفیدبک، شخص در واقع شاهد نوسانات الگوی امواج مغزی خود در زمان واکنش مغز به تصاویر، صداها یا بازی مورد نظر به صورت تصویری می‌باشد.

برای مثال در صورتی که شخص یک فیلم را مشاهده کند، زمانی که الگوی امواج مغزی مطلوب ایجاد شوند، صفحه نمایش روشن‌تر شده و شخص موسیقی خاصی را خواهد شنید. زمانی که الگوی امواج مغزی از تناسب کمتری برخوردار باشند، صفحه نمایش تیره و تاریک می‌شود.

این فیدبک (بازخورد) لحظه‌ای به شکل ناخودآگاه باعث می‌شود تا مغز نحوه تولید الگوی امواج مغزی سودمند که سبب روشن‌تر شدن صفحه نمایش می‌شوند را بیاموزد. در واقع با گذشت زمان مغز می‌آموزد که چگونه الگوی امواجی که باعث بروز افکار و رفتارهای سالم‌تر می‌شود را ایجاد و حفظ کند.

در نتیجه امواج مغزی به تدریج بهبود پیدا کرده و شخص راحت‌تر می‌تواند افکار و رفتار خود را کنترل کند. نوروفیدبک‌تراپی از طریق تقویت و تکرار و با گذشت زمان تأثیر خود را نشان خواهد داد.

انعطاف‌پذیری عصبی چیست؟

به واسطه انعطاف‌پذیری عصبی افکار، احساسات، واکنش‌ها و رفتار شخص در اثر رشد، آموزش، کشف و شناخت تغییر خواهند کرد. ظرفیت مغز برای سامان‌دهی مجدد و ایجاد مسیرهای جدید در واکنش به تجربیات و محیط اطراف شخص، انعطاف‌پذیری عصبی نام دارد.

این عامل باعث تقویت مسیرهای عصبی مطلوب و ایجاد مسیرهای جدید در واکنش به تکرار افکار و رفتارها می‌باشد. در زمان تمرین نوروفیدبک‌درمانی، شخص به طور فعال الگوی امواج مغزی که باعث ایجاد افکار، احساسات و رفتارهای سالم‌تر می‌شوند را تقویت می‌کند. بیشتر افراد پس از ۴۰ جلسه در طول مدت زمان ۲۰ هفته به نتیجه رضایت‌بخش دست پیدا می‌کنند.

مزایای نوروفیدبک

این کار باعث ایجاد درد نمی‌شود و یک روش غیر تهاجمی و بدون نیاز به دارو می‌باشد. حساسیت هر شخص به درمان متفاوت می‌باشد و اشخاص دارای واکنش مشابه به نوروفیدبک‌تراپی نمی‌باشند. در ارتباط با جلسات اول، ارزیابی فیدبک (بازخورد) در مورد تاثیرات درمان اهمیت زیادی دارد. بایستی توجه شود که تأثیر نوروفیدبک‌تراپی در همه افراد یکسان نمی‌باشد.

تحقیقات نشان می‌دهند که در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از افراد قادر به تمرین نوروفیدبک هستند. در صورتی که در ۵ جلسه اول تغییری مشاهده نشود، تمرین متوقف شده و گزینه‌های درمانی دیگر ارزیابی می‌شوند.

نوروفیدبک برای چه کسانی مناسب می‌باشد؟

برای درمان کودکان ۶ سال به بالا و بزرگسالان جهت درمان اختلال کم‌توجهی/ بیش‌فعالی، اضطراب، اوتیسـم، اختـلال دو قطبی، آسیب‌دیدگی مغزی، افسردگی، بی‌خوابی، میگرن، اختلال استرسی پس از حادثه، غش یا صرع و همچنین برای افرادی به که دنبال بهبود عملکرد یا کنترل استرس هستند نوروفیدبک مناسب می‌باشد.

نوروفیدبک برای درمان بیش‌انگیختگی 

افرادی که علائم بیش‌انگیختگی را تجربه می‌کنند، دارای امواج مغزی بتای (beta) بیش از حد هستند و امواج مغزی SMR در این افراد کاهش پیدا می‌کند. نوروفیدبک در این افراد باعث کاهش سطح امواج بتا و افزایش امواج SMR می‌شود. کاهش سطح انرژی بیش از حد باعث آرام‌تر شدن ذهن و بدن می‌شود.

ویژگی‌های افراد بیش‌انگیخته عبارتند از:

نوروفیدبک برای درمان انگیختگی کم

افرادی که علائم ‌انگیختگی کم را تجربه می‌کنند، دارای امواج مغزی تتای (theta) بیش از حد هستند و امواج مغزی بتا در این افراد کاهش پیدا می‌کند. نوروفیدبک در این افراد سبب کاهش سطح امواج تتا و افزایش امواج بتا می‌باشد. در پایان هر جلسه درمانی انگیزه، تمرکز و هوشیاری افراد افزایش پیدا می‌کند.

ویژگی‌های افراد با علائم انگیخته کم عبارتند از:

سؤالات رایج در مورد نوروفیدبک