علت و درمان سفتی، خشکی و درد مفاصل و سفتی زانو

درد مفاصل شامل سفتی زانو،خشکی زانو،آرتروز زانو و …. میشود.

شایع‌ترین علت محدودیت حرکت زانو آرتروز است. در کشور ما، شایع‌ترین نوع آرتروز تأثیرگذار بر زانو، آرتروز استخوانی است، البته آرتروز رماتیسمی (روماتیسم مفصلی) و آرتروز بعد از ضربه نیز می‌توانند علت مشکلات حرکتی زانو باشند. سایر عارضه‌های التهابی که باعث ورم زانو می‌شوند مانند نقرس، آرتروز پسورياتيك و تومور سینوویت ویاوندولر پیگمانته ( villo nodular pigmented synovitis) هم باعث محدود حرکت زانو می‌شوند.

آرتروز

معمولاً، خشکی ناشی از آرتروز به آرامی و به مرور زمان ایجاد می‌شود. این عارضه به تدریج بدتر شده و درد زانو را افزایش می‌دهد به طوری که ممکن است شخص، به دلیل بافت اسکار تشکیل شده در اطراف زانو، دچار بدشکلی فلکشن ثابت (زانو به طور کامل صاف نمی‌شود) شود. عموماً، این مشکل در مراحل پیشرفته تشخیص داده شده و از دست رفتن قابلیت خمش نیز علامت شایع‌تر آن است. اکثر افراد به دلیل مشکل در پوشیدن جوراب یا کفش خود یا مشکل در بلند شدن از روی صندلی، متوجه کاهش توانایی خم کردن زانویشان می‌شوند.

پارگی مینیسک

گاهی اوقات، و نه همیشه، پارگی مینیسک می‌تواند منجر به سفتی زانو شود. آسیب‌های غضروف داخل مفصل (غضروف مفصلی) نیز می‌توانند منجر به تورم و خشکی زانو شوند. برای بهره‌مندی از بهترین خدمات درمانی برای پارگی مینیسک، می‌توانید به دکتر مهدی موید فر، متخصص جراح زانو، مراجعه نمایید.

آسیب

برخی آسیب‌های شدید زانو باعث ورم عضله زانو شده و در نتیجه خم کردن زانو را مشکل می‌کنند. شکستگی زانو یا پارگی رباط صلیبی قدامی ، زانو را دچار خشکی می‌کند.

تشخیص

همیشه برای تشخیص از عکس رادیولوژی استفاده می‌شود، البته گاهی اوقات انجام ام آر آی یا حتی بررسی آزمایشگاهی مایع مفصلی نیز ضرورت می‌یابد. همچنین، در موارد نادری، به انجام بیوپسی سینوویال (برای نمونه برداری از دیواره مفصل جهت آنالیز در آزمایشگاه) با استفاده از آرتروسکوپی نیاز پیدا می‌شود.

درمان خشکی زانو

تشخیص دقیق علت خشکی زانو برای انجام اقدامات درمانی مناسب ضروری است. بسیاری از افراد خشکی زانو را تا مدتها تحمل کرده و تنها زمانی برای درمان این عارضه اقدام می‌کنند که درد فعالیت‌های روزانه آنها را مختل می‌کند.

استراحت

در بسیاری از موارد، درمان‌های خانگی گزینه مناسبی برای درمان آسیب‌های زانو هستند. اگر شما نیز دچار چنین مشکلی هستید، می‌توانید با استفاده از درمان «رایس (RICE)»، که مخفف استراحت (Rest)، یخ (Ice)، فشرده سازی (Compression) و بالا بردن (Elevation) است، برای درمان خود اقدام کنید.

برای به کارگیری این سیستم ابتدا میبایست هر گونه فعالیتی که باعث درد زانویتان می‌شود را متوقف کرده، تغییر دهید یا موقتاً کنار بگذارید.

داروها

شما می‌توانید، پیش از مراجعه به پزشک، برخی داروهای بدون نسخه را امتحان کنید. برای مثال، استامینوفن یک مسکن بدون آسپرین است که به کاهش درد کمک کرده اما تأثیر کمی بر التهاب دارد. همچنین، نوعی دیگر از داروهای خوراکی وجود دارد که به آنها داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی گفته می‌شود.

این داروها هم درد و هم ورم را کاهش می‌دهند. البته، اگر بیش از حد از این داروها مصرف کنید، دچار دل درد خواهید شد، پس در این مورد دقت کنید. در مواردی که مفصل ملتهب است، تزریق این داروها نیز مفید خواهد بود.

آناتومی

چهار رباط مهم در حفظ ثبات و عملکرد مفصل زانو وجود دارند: رباط صلیبی خلفی و قدای، رباط جانبی داخلی و جانبی. مینیسک دو قطعه غضروف است که به استخوان‌های مفصل زانو اجازه می‌دهد به نرمی روی یکدیگر حرکت کنند. هر گونه آسیبی که به این ساختار وارد شود حرکت زانو محدود خواهد شد.

علائم خشکی زانو

خشکی زانو می‌تواند با علائمی همراه باشد که بسته به نوع بیماری متفاوت است. بیماری که باعث ایجاد خشکی زانو می‌شود می‌توانند علائم دیگری در سایر بخش‌های بدن بوجود آورند.

این خشکی زانو می تواند همراه با علائم دیگر بر روی زانو تاثیر بگذارد، از جمله این علائم :

خشکی زانو ممکن است با علائمی دیگر که به سایر بخش‌های بدن مرتبط هستند، همراه باشد. از جمله این علائم:

• تب
• ضعف عضلانی
• درد یا تورم در سایر مفاصل

در بعضی موارد، خشکی زانو می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری جدی باشد، که می‌بایست فورا به صورت اورژانسی ارزیابی شوند. علائمی که باید جدی در نظر گرفته شوند:

• سردی پاها، به همراه ضعف یا فقدان نبض
• تب بالا ( بیشتر از ۱۰۱ درجه فارنهایت)
• از دست دادن حس در ساق پا
• شکستگی آشکار یا تغییر شکل استخوان
• فلج یا ناتوانی در حرکت دادن بخشی از بدن
• خونریزی شدید
• درد غیر قابل کنترل

علل ایجاد سفتی زانو

سفتی یا خشکی زانو ، اغلب در اثر آسیب به زانو، یا یک فرایند التهابی مثل آرتروز مفصل، بوجود می‌آید.

علل آسیب‌ زا

خشکی زانو ممکن است در اثر آسیب به مفصل یا بافتهای اطراف، بوجود آید. این آسیب‌ها شامل موارد زیر است:

علل التهابی

خشکی زانو می‌تواند در اثر بیماری به وجود آید که این بیماری منجر به التهاب در مفصل زانو یا اطراف آن شده است. از جمله این بیماری‌ها :

علل جدی و مهلک

گهگاه، خشکی زانو، می تواند نشانه یک بیماری جدی یا کُشنده باشد که نیاز به ارزیابی فوری دارد :

• تومور استخوان
• عفونت استخوان
• آرتروز عفونی

تشخیص

اغلب برای بیماران مبتلا به خشکی زانو، از روش‌های تصویربرداری رادیوگرافی، اشعه ایکس ساده، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، استفاده از آتل، تمرینات فیزیوتراپی، نمونه‌برداری وسایر روش‌های تشخیصی دیگر استفاده می‌شود.

تصویربرداری رادیوگرافی

اشعه ایکس ساده

تصویر برداری رزونانس مغناطیسی ( ام.آر.آی) :

رایج‌ترین روش برای تشخیص پارگی مینیسک و رباط زانو می‌باشد.

استفاده از آتل ( اسپیلینت) :

اغلب برای پیچ‌خوردگی، کشیدگی و شکستن به کار می‌رود

حرکات کششی برای رفع خشکی زانو

اسکات یک پا (جمع کردن یک پا)

اگر در اطراف کشکک زانو احساس درد می‌کنید می توانید با دستور پزشک، تمریناتی از قبیل جمع کردن یک پا را انجام دهید.

پایین پله ها بایستید. پایی که زانوی آسیب‌دیده دارد را روی پله پایین بگذارید و وزن بدن را روی آن قرار دهید. زانوی آسیب دیده را خم کنید در حالی که زانوی دیگر را صاف نگه داشتید پاشنه پای سالم را روی زمین بگذارید. پای آسیب‌دیده را صاف کنید و به حالت اول بازگردید.

کشش عضلات چهار سر

با تقویت عضلات پا، از خشکی مفصل زانو و درد زانو بکاهید. در کنار دیوار بایستید و یک دست را روی دیوار بگذارید تا بتوانید تعادل خود را حفظ کنید. روی پای آسیب‌دیده بایستید در حالی که ساق پا را با یک گرفته‌اید زانو را خم کنید. پا را در همین حالت نگه دارید و سعی کنید پاشنه را به باسن نزدیک کنید.

زانوها را کنار یکدیگر نگه داشته و به جای اینکه پاها را به عقب بکشید ،سعی کنید باسن را به سمت آن فشار دهید. حدودا سی ثانیه در این حالت بمانید و در صورت لزوم این حرکت را در سمت دیگر بدن تکرار کنید.

حرکات کششی ساق پا

با فاصله حدودا سی ‌سانتی‌متر ، روبروی دیوار بایستید. با پای آسیب‌دیده یک گام بزرگ رو به عقب بردارید. در حالی که پاشنه پا را روی زمین نگه می‌دارید، به دقت زانوی آسیب‌دیده را خم کنید. در پشت زانو و پا باید کشیدگی را احساس کنید. در صورت تمایل  این کار را با سمت دیگر تکرار کنید.

حرکات کششی عضله  همسترینگ

حرکات کششی بر روی عضله  همسترینگ، می تواند به کاهش درد و سفتی مفصل زانو کمک می‌کند. روی یک حوله یا پتو، دراز بکشید، در حالی که پاها را صاف کرده اید زانو را با زاویه ۴۵ درجه خم کنید . پای آسیب‌دیده را بالا بیاورید و تا جایی که می توانید پاشنه پا را به سمت بالا بکشید.

اگر نمی‌توانید زانو را صاف نگه دارید پشت ران را با دو دست، بگیرید. ۳۰ ثانیه نگه دارید، سپس با احتیاط پای خود را پایین بیاورید. در صورت تمایل این حرکت را با پای دیگر تکرار کنید.